Những hành giả tông Tịnh Độ hiện nay gần như ai cũng biết và tham gia lễ
kỷ niệm vía Phật A Di Đà đản sanh vào ngày 17 tháng 11 âm lịch hàng
năm. Tuy nhiên, trong các kinh văn có đề cập đến lịch sử Phật A Di Đà
như Kinh Vô Lượng Thọ, Kinh Đại Bổn A Di Đà… thì tuyệt nhiên không thấy
nói chính xác ngày Đản sanh của Ngài.
Thực ra, ngày 17 tháng 11 âm lịch là ngày sanh của Đại
sư Vĩnh Minh-Diên Thọ, Tổ sư đời thứ sáu của 13 vị Tổ tông Tịnh Độ Phật
giáo Trung Quốc.
Theo
Tiểu sử 13 vị tổ Tịnh Độ tông của HT.Thích Thiền Tâm, Đại sư Vĩnh
Minh-Diên Thọ (904-975), tự Xung Huyền, họ Vương ở Tiền Đường, người đời
Tống. Lúc thiếu thời, ngài thích tụng kinh Pháp Hoa.
Lớn
lên, Xung Huyền được Văn Mục Vương tuyển dụng, cho làm quan trông nom
về thuế vụ. Nhiều lần Xung Huyền đem tiền công quỹ đến Tây Hồ mua cá
trạnh phóng sanh nên bị pháp ty xử ngài vào tội tử. Lúc sắp đem đi chém,
thấy ngài trước sau vẫn an nhiên điềm tĩnh nên lấy làm lạ mới cho diện
kiến Văn Mục Vương. Vương hỏi duyên cớ, ngài đáp: "Tôi tự dụng của công,
đáng tội chết. Nhưng toàn bộ số tiền đó, tôi dùng cứu được muôn ức sanh
mạng, thì dù thân này có chết, cũng được vãng sanh về cõi Lạc bang, vì
thế nên tôi không có gì phải lo sợ". Văn Mục Vương nghe qua cảm động, ra
lịnh tha bổng. Ngài xin xuất gia, Vương bằng lòng.
Sau
đó, ngài đến quy đầu với Thiền sư Thúy Nham ở Tứ Minh. Kế lại tham học
với Thiều quốc sư ở Thiên Thai, tỏ ngộ tâm yếu, được quốc sư ấn khả,
ngài từng tu Pháp Hoa Sám ở chùa Quốc Thanh. Trong lúc thiền quán thấy
Đức Bồ tát Quán Thế Âm rưới nước cam lồ vào miệng, từ đó được biện tài
vô ngại và nhất ý chuyên tu Tịnh nghiệp.
Năm
Kiến Long thứ hai, đời Tống, Trung Ý Vương thỉnh ngài trụ trì chùa Vĩnh
Minh, tôn hiệu là Trí Giác thiền sư. Ngài ở đây khoảng 15 năm, độ được
1.700 vị Tăng. Đại sư lập công khóa, mỗi ngày đêm tụng một bộ kinh Pháp
Hoa, niệm 10.000 câu Phật hiệu. Đại sư thường truyền giới Bồ tát, mua
chim cá phóng sanh, thí thực cho quỷ thần, tất cả công đức đều hồi hướng
về Tịnh độ. Ngài trước tác Tông Cảnh Lục, Vạn Thiện Đồng Quy Tập…, đặc
biệt là soạn Tứ Liệu Giản: "1-Có Thiền không Tịnh độ/Mười người, chín
lạc lộ/Ấm cảnh khi hiện ra/Chớp mắt đi theo nó. 2-Không Thiền có Tịnh
độ/Muôn tu muôn thoát khổ/Vãng sanh thấy Di Đà/Lo gì chẳng khai ngộ?
3-Có Thiền có Tịnh độ/Như thêm sừng mãnh hổ/Hiện đời làm thầy người/Về
sau thành Phật, Tổ. 4-Không Thiền không Tịnh độ/Giường sắt, cột đồng
lửa/Muôn kiếp lại ngàn đời/Chẳng có nơi nương tựa" để xiển dương đường
lối tu tập cũng như yếu chỉ của tông Tịnh Độ.
Niên
hiệu Khai Bảo thứ tám, vào buổi sáng sớm ngày 26 tháng 2 âm lịch, Đại
sư lên chánh điện đốt hương lễ Phật xong, ngài họp đại chúng lại dặn dò
khuyên bảo, rồi ngồi kiết già trên pháp tòa mà vãng sanh thị tịch, thọ
72 tuổi.
Tuy nhiên, liên quan đến vấn đề
thị tịch vãng sanh của Đại sư Vĩnh Minh-Diên Thọ, có một giai thoại
thiền lâm thật thú vị, mà theo đó, người đời truyền tụng Đại sư là một
trong những hóa thân của Đức Phật A Di Đà tại Trung Hoa.
Tiểu
sử 13 vị tổ Tịnh Độ tông ghi: "Theo truyện ký, vào thời Ngô Việt Vương,
tại Hàng Châu có Hòa thượng Hành Tu, trụ trì chùa Pháp Tướng.
Ngài
vốn con nhà họ Trần ở Tuyền Nam, sanh ra có tướng lạ, hai tai dài chấm
tới vai, đến bảy tuổi vẫn không nói. Một hôm có người đùa hỏi, ngài bỗng
ứng tiếng đáp:
- Nếu không gặp bậc tác gia, nói cho lắm chỉ xô phá lầu khói mà thôi!
Sau
ngài Hành Tu xuất gia ở chùa Ngõa Quan tại Kim Lăng, tham phỏng với
Tuyết Phong thiền sư, ngộ được tâm ấn. Từ đó mãnh thú gặp ngài đều thuần
phục, từng nổi tiếng là ông Tăng có nhiều sự phi thường, linh dị.
Ngô Việt Vương nhân khi đến chùa lễ Phật, hỏi Đại sư Vĩnh Minh:
- Bạch Tôn đức! Thời nay có bậc chân tăng nào khác chăng?
Đại sư đáp:
- Có Hòa thượng Hành Tu, đôi tai dài, chính là Phật Định Quang ứng thân đấy!
Vương y lời tìm đến ngài Hành Tu ở chùa Pháp Tướng, cung kính đảnh lễ, tôn xưng là Định Quang Như Lai ra đời.
Hòa thượng Hành Tu bảo:
-
Đại sư Vĩnh Minh thật khéo nhiều lời. Ông ta cũng chính là Phật A Di Đà
ứng thân đó! Nói xong, Hòa thượng Hành Tu ngồi yên mà hóa.
Ngô Việt Vương vội vã trở về chùa Vĩnh Minh định gạn hỏi cho rõ ngọn ngành thì Đại sư Vĩnh Minh-Diên Thọ cũng vừa thị tịch".
Thì
ra, chư Phật và Bồ tát thường xuyên thị hiện để chuyển mê khai ngộ cho
chúng sanh. Hành trạng của các Ngài vốn thong dong tự tại, không thể
nghĩ bàn. Đại sư Vĩnh Minh-Diên Thọ được người đời truyền tụng là hóa
thân của Phật A Di Đà nhưng trong 72 năm thị hiện làm Tăng ở Ta bà không
ai biết được. Chỉ đến những giờ phút sau cùng, lúc thị hiện nhập
Niết-bàn, mới phương tiện cho hàng Tăng kẻ tục biết Ngài là Phật A Di Đà
hóa thân để tăng trưởng tín tâm, phát tâm niệm Phật, cầu vãng sanh Tây
phương Tịnh độ. Từ đây, ngày sanh của hóa thân Phật A Di Đà (Đại sư Vĩnh
Minh-Diên Thọ) được chọn làm ngày vía Khánh đản Phật A Di Đà.
Tâm Nguyễn