Đối với chúng ta quyền lực có ý nghĩa gì? Tại sao ai cũng tìm mọi cách để đạt cho được quyền lực? Cho dù ta có thể không để ý, nhưng phần đông chúng ta luôn luôn cố đạt cho được một địa vị có quyền lực bởi vì ta tin rằng quyền lực giúp ta làm chủ đời sống, đem lại cho chúng ta tự do và hạnh phúc - những gì ta mong muốn nhất.
Đi tới thành công
Xã hội chúng ta được
xây dựng trên một khái niệm rất hạn hẹp về quyền lực, đó là giàu có,
sung túc, thành công nghề nghiệp, danh tiếng, sức khỏe, sức mạnh quân sự
và quyền năng chính trị. Tôi xin đề nghị với bạn một thứ quyền lực
khác, một thứ quyền lực vượt bậc hơn: quyền lực giúp ta thoát khỏi sự ám
ảnh của mê đắm, sợ hãi, tuyệt vọng, sự trấn ngự của kỳ thị, sân hận,
ngu dốt, quyền lực giúp ta đạt được hạnh phúc ngay trong giờ phút hiện
tại. Đây là một thứ quyền lực mà bất cứ ai sinh ra cũng đều có quyền
hưởng, không phân biệt sang hèn, giàu nghèo, mạnh yếu. Xin mời bạn cùng
tôi tìm hiểu thứ quyền lực đặc biệt này.
Tất cả chúng ta ai
cũng muốn có quyền lực và thành công. Nhưng nếu vì cố sức tranh đấu để
có được quyền lực, rồi lại cố sức tranh đấu bảo vệ quyền lực mà bị hao
mòn, mệt mỏi, bị chia cách tình nghĩa thì đâu còn có thể vui hưởng quyền
lực và thành công? Quyền lực và thành công như vậy thật chẳng có ý
nghĩa gì? Sống một cuộc sống sâu sắc và hạnh phúc, có thì giờ chăm sóc
người thương là một thành công khác, một quyền lực khác, một thứ thành
công và quyền lực quan trọng hơn nhiều. Chỉ có một thành công đáng kể đó
là thành công khi chuyển hóa tự thân, vượt thắng phiền não, sợ hãi và
sân hận. Đây là thứ thành công, thứ quyền lực đem lợi lạc cho chính ta
và cho những người khác mà không gây ra một tác hại nào.
Muốn có
quyền lực, muốn được danh tiếng hay giàu sang không phải là điều xấu.
Nhưng phải nhớ rằng chúng ta theo đuổi quyền lực, danh tiếng hay tiền
tài là để được hạnh phúc. Nếu giàu có và quyền thế mà không hạnh phúc
thì giàu có và quyền thế để làm gì?
Ước vọng vun trồng hiểu biết,
thương yêu, ước vọng giúp đời là một năng lượng mầu nhiệm khiến cho
cuộc sống có mục tiêu chân thực. Nhiều bậc thầy vĩ đại trước chúng ta –
Jesus, Bụt, Mohamed và Moses – đã từng có ước vọng như thế. Ngày nay
chúng ta cũng có ước vọng sâu sắc như các vị: thực hiện hòa bình, vượt
thắng khổ đau và giúp đỡ người khác. Chúng ta đã chứng kiến những người
chỉ một mình mà có thể giải thoát, chữa lành cho hàng ngàn có khi hàng
triệu người.
Mỗi chúng ta - chính
trị gia, thương gia, công nhân, nhân viên, hay nghệ sĩ… - đều cùng chung
ước vọng như thế. Nhưng cần phải nhớ rằng muốn thực hiện ước vọng đó
trước hết ta phải chăm sóc ta. Muốn đem lại hạnh phúc cho người khác thì
chính ta phải tỏa chiếu hạnh phúc. Và đây là lý do vì sao phải thực
tập để chăm sóc thân tâm của mình trước. Chỉ khi thân tâm vững chãi ta
mới đủ khả năng chăm sóc người ta thương.
Sống thiếu tỉnh thức,
thiếu khả năng nhìn rõ thực trạng chung quanh thì chẳng khác gì một
chuyến xe lửa tốc hành không người lái. Điều này lại càng đúng hơn trong
đời sống nghề nghiệp, nếu quá chú tâm đến nghề nghiệp thì cứ mãi quay
cuồng. Đau khổ trong đời tư ảnh hưởng tới nghề nghiệp và ngược lại, đau
khổ trong nghề nghiệp ảnh hưởng tới đời tư. Ôm đồm quá nhiều việc, hoạch
định thiếu thực tiễn, môi trường làm việc không thoải mái, luôn bị căng
thẳng, luôn lo sợ bị sa thải – đó là những nguyên nhân gây đau khổ
trong nghề nghiệp.
Những đau khổ đó sẽ
ảnh hưởng tới cả đời sống. Và hình như chẳng có ai giúp ta được. Nhưng
mà đâu đến nỗi như vậy. Nếu biết tu tập vun trồng quyền lực đích thực,
một thứ quyền lực chứa đựng tính chất tâm linh, nếu biết chánh niệm
trong mọi liên hệ hằng ngày thì chúng ta có thể thay đổi hoàn toàn phẩm
chất công việc cũng như phẩm chất cuộc sống của chúng ta.
Chánh
niệm là thực sự có mặt trong giây phút hiện tại, là tiếp xúc với những
gì đang xảy ra trong ta và chung quanh ta. Sử dụng những cách thực tập
đơn giản để rèn luyện tâm trí và tập trung tâm ý thì không những chúng
ta sẽ làm việc năng suất và hữu hiệu hơn mà còn thoải mái, hăng say hơn.
Chúng ta có đủ thì giờ để chăm sóc những người thương và những việc
quan trọng nhất của chúng ta. Chúng ta có thể sống trọn vẹn từng giây
phút, ý thức rằng đây là giây phút tuyệt vời, giây phút duy nhất mà ta
thực sự có được.
Khi chú trọng vào quyền lực tâm linh, lòng từ bi
cũng sẽ trở thành mục đích của ta bên cạnh mục đích tối hậu là cầu lợi.
Chúng ta không cần khước từ tài lợi nhưng lòng từ bi sẽ giúp chúng ta
thành công hơn về kinh tế hay chính trị. Tôi tin rằng nếu bổ sung ý thức
về ảnh hưởng tích cực của chúng ta tới người khác và trên thế giới vào
những mục đích chính của doanh nghiệp thì chỉ tốt cho doanh nghiệp mà
thôi. Một doanh nghiệp biết phối hợp thông minh mục đích thu lợi với đức
tính thanh liêm và ý thức quan tâm tới thế giới thì nhân viên dưới
quyền luôn được vui vẻ, khách hàng luôn được vừa ý, đồng thời sẽ thu lợi
gấp bội.
Hằng năm tạp chí
Fortune có đăng danh sách một trăm công ty lý tưởng để xin vào làm.
Những công ty đó luôn luôn thành công trên mọi mặt. Hàng năm họ nêu rõ
chính sách chú trọng bảo hiểm sức khỏe, chăm sóc thiếu nhi, chế độ ngày
nghỉ, ý thức bảo vệ môi trường và chia sẻ lợi tức. Những công ty rất
đáng khâm phục đó biết rõ rằng đầu tư tiền bạc, thì giờ và năng lực vào
việc chăm sóc sức khỏe và an lạc của nhân viên và cộng đồng là việc làm
thiết yếu cho sự phát triển vững mạnh của công ty mình.
Hầu hết
các nhà chính trị và doanh nghiệp – từ kỹ nghệ dược phẩm cho đến kỹ
thuật truyền thông – luôn luôn bắt đầu bằng một ý hướng giúp giảm bớt
khổ đau. Ý hướng đó cần phải được nuôi dưỡng vì khi tâm cầu lợi lấn át ý
hướng cao đẹp ấy thì chúng ta sẽ tự hủy diệt. Bài học của bao nhiêu
doanh nghiệp như Eron, Tyco, Worldcom sụp đổ vì gian lận nhắc nhở ta
điều đó. Vì vậy kinh doanh với tâm từ bi, lân mẫn là điều rất quan
trọng.
Nếu không có tâm từ bi
thì dù cho giàu có cách mấy cũng không hạnh phúc được. Bạn sẽ cô đơn,
sẽ bị giam hãm trong thế giới của riêng mình, và không có cơ hội để liên
hệ hay hiểu biết ai. Chỉ mưu cầu tài lợi mà bỏ quên tâm từ bi sẽ làm
cho bạn đau khổ cũng như làm cho người khác đau khổ.
Nhìn cho sâu sắc
bạn sẽ thấy khổ đau chung quanh bạn và bạn sẽ phát tâm muốn làm vơi đi
những khổ đau đó. Bạn cũng sẽ khám phá ra rằng đem niềm vui đến cho
người khác là một nguồn vui lớn nhất, là một thành công vượt bậc. Tạo
dựng quyền lực chân thực đâu cần phải khước từ một cuộc sống cao sang.
Bạn sẽ sống thỏa mãn hơn, sẽ cảm thấy thảnh thơi, hạnh phúc khi đem niềm
vui tới cho người và giúp người bớt khổ.
HT.Thích Nhất Hạnh